Natriumbeperkt dieet
Wat is natrium en waarom een natriumbeperkt dieet?
Natrium is een bestandsdeel van keukenzout (natriumchloride, NaCl). Eén gram natriumchloride bevat 400 mg natrium. Als u het advies krijgt minder zout te gebruiken, wordt eigenlijk bedoeld dat uw voeding minder natrium moet bevatten. Vroeger werd gesproken over een zoutloos of zoutarm dieet. Een betere term is echter natriumbeperkt dieet.
Natrium is een mineraal dat in het lichaam voorkomt. Een van de functies van natrium is het regelen van de waterhuishouding van het lichaam. Als de nieren normaal werken wordt al het natrium dat u binnenkrijgt weer uitgeplast. Bij een verslechterde nierfunctie blijft er te veel natrium in het lichaam achter. De gevolgen hiervan zijn dorst, vocht vasthouden (= oedeem) en een hoge bloeddruk.
In welke voedingsmiddelen komt natrium voor?
Natrium zit van nature in vrijwel alle voedingsmiddelen. Zo bevatten aardappelen en groenten die zonder toevoeging van zout gekookt worden, toch een geringe hoeveelheid natrium. Aan veel voedingsmiddelen wordt door de fabrikant zout toegevoegd. Dit is vaak vanwege de smaak, maar zout heeft ook een conserverende werking. Voedingsmiddelen die veel natrium bevatten zijn onder ander kant-en-klare sauzen en soepen, kant-en-klaar maaltijden, bouillonblokjes, ketjap, strooiaroma, vloeibare aroma, vleeswaren zoals rauwe ham en rookvlees, rookworst, hamburgers, kaas, haring, bokking, zoutjes, borrelnoten en snacks zoals bamihapjes, frikadellen enz.
Hoeveel natrium eet de Nederlander gemiddeld?
Heeft u nog vragen of is er iets niet duidelijk, dan kunt u contact opnemen met uw diëtist van Expertisecentrum De Nederlandse voeding levert gemiddeld zo'n 9 gram zout per dag. Dit is 3600 mg natrium.
Als u de warme maaltijd zonder zout kookt, brood en beleg normaal gezouten eet en natriumrijke tussendoortjes beperkt, bevat uw voeding ongeveer 2400 mg natrium (= 6 gram zout).
Wist u dat ...
- Zeezout net zoveel natrium bevat als gewoon keukenzout? Dit geldt onder andere ook voor selderijzout, knoflookzout en uienzout.
- Mineraalzout en halvazout bijna de helft minder natrium bevatten dan gewoon keukenzout?
- In dieetzout natrium voor een groot deel vervangen is door kalium?
- Een natriumbeperkte voeding wennen is? Dit lukt het makkelijkst door beetje bij beetje steeds minder zout te gebruiken! Kruiden en specerijen zijn overigens prima vervangers om het eten op smaak te brengen.
- Aan kant-en-klaar vlees, zoals onder andere hamburgers, slavinken, cordon bleu, gehakt met toevoegingen, altijd zout toegevoegd is? Sommige slagers maken zelf natriumarme worstsoorten of hebben natriumarme soorten in hun assortiment.
- U uw slager kunt vragen een rollade alleen te kruiden en niet te zouten? Lekker bij de warme maaltijd én op brood!
- Gepaneerde diepvriesvis, zoals onder andere vissticks, ook zout bevat? Ook vis ingelegd in het zuur, gestoomde of gerookte vis en visconserven bevatten zout.
- Aan groenten in pot of blik door de fabrikant zout toegevoegd wordt? Er zijn echter ook natriumarme groenteconserven te koop. U vindt ze in de 'dieethoek' van de grote supermarkten. Op het etiket staat dan vermeld: 'natriumarm' of 'zonder toevoeging van keukenzout'.
- Diepvriesgroenten wél natriumarm zijn? Dit geldt echter alleen als de fabrikant ze niet op smaak gebracht heeft. Aan bijvoorbeeld spinazie à la crème en rode kool met appeltjes is wel zout toegevoegd.
- Bij de bereiding van zuurkool veel zout wordt gebruikt? Bij het afspoelen van zuurkool onder de kraan verdwijnt wel wat zout, maar er blijft toch nog veel natrium in de zuurkool achter! Beter kunt u natriumarme zuurkool in blik of pot kopen of zuurkool zonder zout zelf maken.
- Kant-en-klaar maaltijden, zowel uit de diepvries als vers uit het koelvak bij de supermarkt of de slager, veelal met (veel!) zout bereid worden? Ze passen dus niet in een natriumbeperkte voeding.
- Een normaal gezouten warme maaltijd (zonder soep) gemiddeld 3 gram zout (= 1200 mg natrium) bevat?
- U ook bij het broodbeleg op het natrium kunt letten? De volgende belegsoorten leveren minder natrium:
- Kaas met 25% of 33% minder zout
- Emmentaler en Gruyère kaas
- Pindakaas
- Sandwichspread
- Fruit, zoals aardbei, schijfjes appel of peer, plakjes banaan
- Rauwkost, zoals radijs, tuinkers, plakjes komkommer enz.
- Het eten van drop af te raden is? Niet vanwege het zout, maar vanwege het glycyrrhizine dat een bloeddrukverhogende werking kan hebben. Het komt voor in zoete en zoute dropsoorten, laurierdrop en Engelse drop. Ook in Bepaalde kruidenthee komt het voor, zoals zoethoutthee en sterrenmix
- Het gebruik van (tuin)kruiden, zoals peterselie, bieslook en basilicum en specerijen, zoals peper, nootmuskaat en kerrie, het eten pittiger maakt?
- Kruidenmengsels (zoals gehaktkruiden en kipkruiden) veelal voor ruim de helft uit zout bestaan? Lees goed de samenstelling op de verpakking. Er zijn ook kruidenmengsels zonder zout in de handel.
- Ook andere smaakmakers, zoals bouillonblokjes, bouillonpoeder, vloeibare aroma, strooiaroma, mosterd, ketjap en sambal, erg veel zout bevatten? Deze producten zijn ook in natriumbeperkte vorm te koop. U vindt ze in de 'dieethoek' van bijna iedere grote supermarkt.
Medicatie en Kalium
Wanneer u kaliumsparende diuretica en/of ACE-remmers gebruikt kunt u beter geen zoutvervangende mineraalmengsels (zoals dieetzouten, halvazouten en mineraalzouten) gebruiken, anders kan er een (te) hoog kaliumgehalte in het bloed ontstaan. Dit kon o.a. leiden tot hartklachten (ritmestoornissen). Andere zoutvervangende smaakmakers bevatten meestal ook veel kalium. Lees dus goed de samenstelling op de verpakking!
Bij gebruik van overige diuretica verliest u juist kalium waardoor er kans is op een te laag kaliumgehalte in het bloed. Dit kan een trage hartslag veroorzaken, met kans op een hartstilstand. Voldoende kalium in de voeding is daarom van belang. Voedingsmiddelen die veel kalium bevatten zijn aardappelen, groenten en fruit.
Heeft u nog vragen?
Heeft u nog vragen of is er iets niet duidelijk, dan kunt u contact opnemen met uw diëtist van Expertisecentrum Voeding en Leefstijl via het afsprakenbureau op 0183-644229.